Zyrtarët grekë pretendojnë se marrëdhëniet me Turqinë përpara zgjedhjeve në të dy vendet në qershor të vitit të ardhshëm janë aq të tensionuara sa është i mundur një incident ushtarak në detin Egje ose në Mesdheun lindor, gjë që mund të shkaktojë një konflikt më të gjerë.
Greqia dyshon se presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan mund të shkaktojë një krizë të sigurisë kombëtare për të rritur popullaritetin e tij në vend përpara zgjedhjeve.
Në gusht, Erdogan sugjeroi se ai mund të urdhërojë një pushtim të ishujve grekë.
“Mund të vijmë papritur një natë…, nëse ju grekët shkoni shumë larg, çmimi do të jetë i lartë”, tha ai.
“Deri në 2019, 2020 dhe 2021, mendoja se nuk kishte asnjë shans për luftë. Tani nuk mund ta them më këtë”, tha për Al Jazeera admirali grek në pension, Alexandros Diakopoulos.
“Retorika turke po shkon drejt sulmit,” shtoi Diakopoulos, një ish-këshilltar i sigurisë kombëtare i kryeministrit grek Kyriakos Mitsotakis.
Diplomati turk në Athinë pajtohet se tensionet ekzistojnë, por shton se ato janë nën kontroll.
“Si ambasadë, ne kemi një dialog të arsyeshëm me kolegët tanë grekë. Mos i besoni asaj që lexoni në gazeta”, tha për Al Jazeera ambasadori i Turqisë në Greqi, Burak Özugergin.
“Të gjithë po përpiqemi të parandalojmë që të ndodhë një incident. Gjërat nuk janë aq të këqija sa ishin në verën e vitit 2020, por duhet të jemi të mençur sepse mund të përkeqësohen shumë shpejt”.
Mundësia e “krizave paralele”
Angelos Syrigos, profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin Panteion dhe zëvendësministër i arsimit dhe çështjeve fetare, është dakord.
“Ne jemi aktualisht në Defcon 1,” i tha ai Al Jazeera, duke iu referuar nivelit më të lartë të gatishmërisë luftarake.
“Unë mendoj se Turqia do të përpiqet të shkaktojë shumë kriza paralele,” thotë Syrgios, duke parashikuar një krizë refugjatësh e ndjekur nga prania e një anijeje kërkimi nafte dhe gazi dhe një anije shpimi në një zonë që Greqia e konsideron juridiksionin e saj detar.
Marrëdhëniet midis dy aleatëve të NATO-s mbetën të tensionuara pasi ata erdhën në prag të konfliktit dy vjet më parë. Marina greke dhe turke kanë ndjekur njëra-tjetrën në Detin Egje dhe Mesdheun lindor gjatë gjithë verës pasi Turqia dërgoi një anije kërkimore atje për të kërkuar naftë dhe gaz nënujor në ujërat që Greqia pretendon se janë të sajat sipas ligjit ndërkombëtar.
Turqia ka thënë se nuk do të heqë dorë nga aktivitetet e kërkimit në zonë dhe po kërkon të vazhdojë sondazhet sizmike dhe shpimet eksploruese.
“Duke parë strategjinë e Turqisë 2019-21, ata po përpiqeshin të na bënin të përdorim forcën së pari. Tani Turqia e kupton që nuk do të ndodhë…, ndaj tani ata po kërkojnë ta bëjnë këtë, me justifikimin e portretizimit të Greqisë si pushtuese të ishujve të Egjeut Lindor”, thotë Diakopoulos.
Turqia filloi të kundërshtojë ishujt e pabanuar grekë në vitin 1996, por vitin e kaluar filloi të sfidonte hapur sovranitetin grek mbi ishujt e banuar në detin lindor Egje.
Në qershor, Erdogan i kërkoi Greqisë që të ndalojë armatosjen e ishujve të Egjeut, të cilët kanë status të çmilitarizuar dhe të respektojë marrëveshjet ndërkombëtare. Në gusht ai la të kuptuar se mund të urdhëronte një pushtim.
Udhëheqësi i Partisë Lëvizja Nacionaliste, Devlet Bahçeli, partneri i koalicionit të Erdoganit, pozoi pranë një harte që tregon ishujt lindorë të Greqisë, përfshirë Dodekanezin dhe Kretën, të paraqitur si territor turk.