Nga Antonio Gnoli, la Repubblica
Nuk është e çuditshme që ideja e “traditës” – që, thjesht, do të thotë kthimi te e kaluara e lashtë për të justifikuar të tashmen, është bërë pjesë e politikave të ekstremit të djathtë anti-globalist dhe identitar.
Kriza e ideologjive, dominimi i neoliberalizmit dhe rënia e rendit botëror të vjetër kanë krijuar nevojën për një frymëzim të ri kulturor. E djathta, në format e saj të ndryshme, ka kërkuar shpesh te koncepti i traditës dhe potencialet që ajo ofron.
Filozofë evropianë të margjinalizuar dhe pak të njohur, si René Guénon, Julius Evola dhe Mircea Eliade, janë rizbuluar si në SHBA, ashtu edhe në Rusi.
Ideologjia MAGA përdor me lehtësi këtë përzierje idesh që shikon modernitetin dhe produktin e tij më të çmuar, demokracinë, si armik.
Nga ana tjetër, ortodoksia ruse, e mbështetur në vlera arkaike dhe fetare, përkrah politikën e Putinit, e cila synon të rikthejë një “perandori” të ardhshme.
Mark Sedguick, autor i librit të rëndësishëm “Tradicionalizmi” (botuar së fundmi nga Atlantide), rikthen në mënyrë të detajuar figurat që kanë ndikuar thellë në kulturën e djathtë ekstreme.
Ai, danez nga origjina, ka jetuar në Kajro dhe ka studiuar sofizmin, një degë e mendimit islamik, të cilës iu afrua edhe Guénon, i cili u konvertua në Islam dhe jetoi në Egjipt.
Një pjesë e madhe e librit i kushtohet Guénon-it, i cili u përqendrua jo vetëm tek Islami, por edhe tek doktrina Vedanta, dhe sidomos Upanishadave, që sipas tij përbëjnë bazën e “Traditës primordiale”.
Kjo traditë është një trup i ritualeve dhe dijes së shenjtë që nuk mund të kuptohet thjesht historikisht, por kërkon një qasje metafizike.
Për Guénon dhe Evola-n, historia është vetëm një incident; moderniteti e sheh atë si përparim linear, mitin e progresit.
Tradicionalistët besojnë në cikle të ndryshme historike ku pas një epoke ari, pasojnë epokat e argjendit, bronzit dhe hekurt, dhe çdo cikël përfundon me një rënie dhe një rilindje të re.
Ata e shohin modernitetin si një kohë e arsyes instrumentale, shkatërrimit të fesë dhe rrënimit të kastave shoqërore.
Guénon e përshkruan modernitetin si periudhën e Kali Yugas, një epokë errësire ku njerëzimi është ndarë nga hyjnorja dhe sundohet nga numrat dhe paraja, që shkatërrojnë rendin e lashtë.
Ky errësim ka bërë shumicën viktima, ndërsa vetëm një elitë e vogël ka akses në të vërtetën e shenjtë.
Në këtë kuadër fetar-metafizik është zhvilluar mendimi politik i Aleksandr Dugin në Rusi, i cili ka gjetur aleatë në lëvizjen MAGA në SHBA, përfaqësuesi më i njohur i së cilës është Steve Bannon.
Dugin ka ripërcaktuar teorinë gjermane të “hapësirave të mëdha” dhe ka formësuar idenë se Rusia, si një fuqi “arkeomoderne”, mund të bëhet ura midis Lindjes dhe Perëndimit.
Putin duket i interesuar, edhe pse është e vështirë të dihet sa përkrah vizionin apokaliptik të Dugin-it, sipas të cilit Rusia do të veprojë si katechon, forca që frenon fundin e botës.
Nga ana tjetër, Bannon, që refuzon vizionin gjeopolitik të Dugin-it, ndan dëshirën për një revoltë kundër modernitetit dhe globalizmit, duke interpretuar ngjarjet në SHBA, si ato të Capitol Hill, jo si përpjekje për luftë civile, por si betejë të drejtë kundër liberalizmit global.
Por cilën Traditë kërkojnë ata? Tradita prej kohësh ka humbur kuptimin e saj të autoritetit (auctoritas) dhe ka mbetur thjesht një simbol i pushtetit. Por pushteti pa autoritet është i paqëndrueshëm.
Në këtë kaos, Donald Trump shfaqet si një mbret me mandat hyjnor, që legjitimon fuqinë e tij vetë, në një cikël që sot duket më shumë farsë, por që mund të bëhet tragjedi.
Shpesh e mendojmë të shenjtën si lidhje me një ngjarje të fuqishme, por harrojmë anën e saj të errët dhe të egër. Nuk është vetëm viktimizimi i sakrificës, siç theksoi René Girard, por edhe egërsia që e shoqëron këtë përvojë.
Konflikti i modernitetit me traditën nisi me shfaqjen e shkencës dhe skepticizmit, që e rrëzuan atë si një thesar të vjetër dhe të pavlefshëm.
Kështu, tradita u nxor nga ambienti i saj origjinal dhe u kthye në një karikaturë kërcënuese – ashtu si shenjtëria u shndërrua në supersticion grotesk.
- “Binaj, i pa (varur) i Berishës/ Leka: Ushtar i Saliut. Po zbaton të gjithë urdhrat që jep kryedemokrati - 21/10/2025
- Historia e rrallë, fshati i “1500 peshkatarëve” që krijoi skuadrën kampione të futbollit në Suedi - 21/10/2025
- Asgjë nuk udhëton më larg se mirënjohja/ Julia Paiva Hudinik, nusja që mbërriti në dasmë me kamionin e babait, si shenjë mirënjohje për mundin dhe sakrificat e tij - 21/10/2025