Thesari radioaktiv i Ajatollahëve, ato 408.6 kilogramë uranium të pasuruar në 60 përqind, aq afër pragut të dobishëm për ndërtimin e bombës, janë të fshehura në ndonjë laborator sekret të Republikës Islamike.
Një nga ato që nuk u raportuan kurrë në Agjencinë Atomike të OKB-së (IAEA), ose u raportuan me lëshime dhe jashtë kohe, pjesë e një rrjeti të mbuluar strukturash që, pas luftës 12-ditore, përbëjnë një Plan B potencial dhe të rrezikshëm.
“Vlerësimet paraprake të inteligjencës të dhëna qeverive evropiane tregojnë se rezervat e uraniumit të Iranit mbeten kryesisht të paprekura”, shkruan Financial Times, duke cituar dy burime të njohura me dosjen, e cila kohët e fundit është bërë fokusi i polemikave të ashpra midis Shtëpisë së Bardhë, ekspertëve të programit bërthamor, shërbimeve sekrete dhe shtypit ndërkombëtar.
Gazeta angleze shton se uraniumi nuk ndodhej më në vendin e Fordow, të ndërtuar thellë brenda një mali jo shumë larg qytetit të shenjtë të Qom, në kohën e sulmit ajror amerikan që hodhi gjashtë bomba Gbu-57 me peshë 13 ton secila në kanalet e ventilimit.
Fakti që nuk u zbuluan ndryshime në nivelet e radioaktivitetit në ajër, sugjeron gjithashtu se stoku ishte transferuar diku tjetër para sulmit.
Mund të debatohet rreth nivelit të shkatërrimit që bombat me depërtim të lartë kanë shkaktuar në Fordow – për Trumpin vendi është “asgjësuar”, për Pentagonin “dëmtuar rëndë”, për iranianët vlerësimi varion nga “i paprekur” në “dëm të konsiderueshëm”- por çështja, tani, është një tjetër.
Ku është fshehur thesari radioaktiv i Khameneit? Sa është vonuar programi bërthamor iranian? Dhe, mbi të gjitha: a ka Republika Islamike centrifuga në vende të tjera përveç atyre të bombarduara të Fordow, Natanz dhe Isfahan?
“Përgjigja është po, sepse Irani ka një rrjet objektesh nëntokësore të panjohura për programin e tij bërthamor dhe nga ajo që mund të shohim, kapaciteti i tij i pasurimit nuk është zero, sepse ai ende ka centrifuga dhe komponentë funksionalë për të prodhuar shumë më tepër”, shpjegon për Repubblica Jeffrey Lewis, një profesor në Institutin Middlebury të Studimeve Ndërkombëtare në Monterrey dhe një ekspert për politikat bërthamore.
“Sjellja e pothuajse gjysmë toni uranium në 60 përqind do të thotë se pjesa më e madhe e punës është bërë, prandaj kjo rezervë është kaq e çmuar. Pasurimi i tij në 90 përqind është më i thjeshtë dhe më i shpejtë, me 250 centrifuga është çështje 8-10 javësh”.
Dy ditë para bastisjes amerikane, satelitët panë një radhë prej 16 kamionësh jashtë njërës prej hyrjeve të Fordow, laboratorit më të mbrojtur iranian të pasurimit.
Nuk është e sigurt nëse ato janë përdorur për të transportuar uraniumin, edhe sepse drejtori i IAEA-së, Rafael Grossi, zbuloi se ai kishte marrë tashmë një letër më 13 qershor (ditën kur filloi sulmi izraelit) nga Ministri i Jashtëm iranian, Abbas Araghchi, duke e informuar atë për miratimin e “masave të posaçme” për të mbrojtur pajisjet dhe materialet radioaktive.
Është e supozuar se transferimi i uraniumit ishte midis këtyre.
Për më tepër, më 12 qershor, qeveria iraniane informoi IAEA-n se kishte përgatitur një vend të ri, të ndërtuar edhe më thellë se 80-90 metrat e Fordow-it: informacioni rreth tij është i pakët, duket se është një uzinë prej të paktën 10 mijë metrash katrorë, me centrifuga dhe depo magazinimi, e cila duhet të jetë e vendosur në një nga malet e provincës Isfahan.
Vendndodhja e saktë nuk dihet.
“Por supozoj se nuk është afër qendrës së kërkimit dhe konvertimit që është goditur tashmë”, thotë profesori Lewis.
Para sulmit izraelit, rezervat e uraniumit të pasuruar ishin në Fordow dhe gjithashtu në Isfahan, tunelet e të cilit të ndërtuara shumë thellë nuk duket se janë shembur për shkak të bastisjeve.
Presidenti Trump shkruan në platformën Truth Social se “Asgjë nuk u mor nga lokacioni. Do të kishte zgjatur shumë, do të kishte qenë shumë e rrezikshme, sepse është shumë i rëndë dhe i vështirë për t’u lëvizur”.
Megjithatë, ekspertët gjithashtu e hedhin poshtë këtë version. “Uraniumi lëviz gjatë gjithë kohës, nuk është e vështirë”, thotë profesori Jeffrey “në procesin industrial për ta pasuruar, ai kalon shpesh nga një strukturë në tjetrën, nga një kompani në tjetrën”.
Ai ruhet në cilindra metalikë në formën e pluhurit që, në madhësi, futet brenda bagazhit të një makine.
Thesari radioaktiv i Republikës Islamike, të cilin Teherani pretendon se është vetëm për përdorim civil dhe jo ushtarak, është misteri i ditës së 13-të, pas 12 ditë lufte me Izraelin.
Netanyahu ka deklaruar se Mossadi ka një pistë interesante për të gjurmuar vendndodhjen e tij.
Grossi i IAEA-s kërkon, deri më tani më kot, të jetë në gjendje të dërgojë inspektorë në laboratorin e ri sekret ose kudo që Pasdarani ka ruajtur rezervat e tij.
Për Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin, dorëzimi i atij uraniumi të pasuruar është parakushti për t’u rikthyer në negociata.
Dhe, për këtë arsye, shkaku i mundshëm i operacioneve të ardhshme ushtarake.
La Repubblica
- Zjarret në vend/ Ngrihet nga Baza e Kuçovës droni Bayraktar, monitoron zonat e prekura - 27/06/2025
- “The Telegraph” rendit Shqipërinë në ‘Top 10’: Ofron bukuri përrallore dhe çmime të përballueshme - 27/06/2025
- “Uraniumi iranian i shpëtoi bastisjeve.” Ajatollahët e fshehin atë në laboratorë të rinj sekretë - 27/06/2025